بلبرینگ شیار عمیق6300ZZ/VA201 یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین بلبرینگ‌های «دمای بالا» شرکت SKF در تمام دنیاست و در ایران هم بین تعمیرکارها و مهندسان نگهداری به اسم «بلبرینگ نسوز ۶۳۰۰» یا «بلبرینگ کوره SKF» شناخته می‌شود. این بلبرینگ دقیقاً همان سایز معمولی ۶۳۰۰ است (۱۰×۳۵×۱۱ میلی‌متر) که همه جا پیدا می‌شود، اما با پسوند VA201 یعنی برای کار در جاهایی ساخته شده که دما گاهی به ۲۰۰–۲۵۰ درجه سانتی‌گراد و حتی در لحظه تا ۳۵۰ درجه می‌رسد و بلبرینگ‌های معمولی ZZ یا 2RS در کمتر از چند ساعت خشک می‌شوند، قفل می‌کنند یا می‌سوزند.

این بلبرینگ در اصل برای صنایع سیمان، فولاد، شیشه، کوره‌های پخت آجر و سرامیک، خشک‌کن‌های بزرگ، فن‌های داغ دپارتمان‌های پیش‌گرم و کولر در خطوط سیمان و هر جایی که هوا خیلی داغ یا پر از گرد و غبار ریز است، طراحی شده. اما جالب اینجاست که در سال‌های اخیر کاربردش خیلی فراتر از این صنایع رفته و تقریباً در هر کارگاهی که دستگاهی «داغ می‌کند» یک جفت ۶۳۰۰ VA201 پیدا می‌کنید!

چرا این‌قدر بلبرینگ شیار عمیق6300ZZ/VA201 محبوب شده؟

اول اینکه دقیقاً همان ظاهر و ابعاد بلبرینگ ۶۳۰۰ معمولی را دارد؛ یعنی می‌توانید بدون هیچ تغییری در شفت یا هوزینگ، بلبرینگ قدیمی که سوخته را درآورید و این را جای آن بگذارید. هیچ نیاز به تغییر طراحی یا ساخت قطعات جدید نیست.

دوم، داخلش با گریس پلی‌اوره مخصوص دمای بالا (گریس خود SKF که تقریباً همان پایه LGHP 2 ولی با فرمول خاص‌تر برای دمای خیلی بالا) پر شده و تا آخر عمر بلبرینگ نیازی به گریس‌زنی دوباره ندارد (در واقع SKF توصیه می‌کند اصلاً درش را باز نکنید و گریس نزنید چون گریس معمولی با این گریس مخصوص مخلوط شود، خاصیتش را از دست می‌دهد).

سپرهای فلزی ZZ آن از جنس فولاد خاص ضدزنگ و مقاوم به حرارت هستند و لبه‌هایشان طوری طراحی شده که گرد و غبار ریز کلسینر یا خاک کوره به سختی وارد بلبرینگ شود. خیلی‌ها می‌گویند حتی در محیط‌های پر از گرد سیمان یا خاک سرخ فولادسازی، این بلبرینگ تا ۲–۳ سال بدون کوچک‌ترین نشتی گریس یا ورود گرد کار می‌کند.

در خطوط سیمان، مخصوصاً در فن‌های کولر (کلینکر کولر) و فن‌های پیش‌گرم، قبلاً هر ۳–۴ ماه یک‌بار بلبرینگ‌ها می‌سوخت و خط می‌خوابید. بعد از اینکه خیلی از کارخانه‌ها بلبرینگ شیار عمیق6300ZZ/VA201 گذاشتند، فاصله تعویض گاهی به ۱۸–۲۴ ماه رسید. همین باعث شد که اسم این بلبرینگ در بین پیمانکارهای نگهداری خطوط سیمان «نجات‌دهنده» شود!

در کارگاه‌های کوچک‌تر هم داستان جالبی دارد؛ خیلی از تعمیرکارهای الکتروموتور، پمپ آب گرم، کمپرسورهای پیستونی داغ، دستگاه‌های نانوایی صنعتی (تنور گردان، فر تونلی) و حتی بعضی موتورسیکلت‌سوارها که موتورشان خیلی داغ می‌کند، وقتی بلبرینگ چرخ یا دینام می‌سوزد، مستقیم سراغ همین مدل می‌روند چون می‌دانند تا سال‌ها خیالشان راحت است.

یک نکته جالب دیگر: رنگ قهوه‌ای-متمایل به مسی رینگ‌های داخلی و خارجی آن (به‌خاطر عملیات حرارتی خاص) باعث شده که در بازار ایران به اسم «بلبرینگ مسی» هم شناخته شود و بعضی فروشنده‌ها برای اینکه مشتری فکر نکند جنس تقلبی است، مجبورند توضیح دهند که این رنگ طبیعی بلبرینگ‌های VA201 است!

در کل، بلبرینگ شیار عمیق6300ZZ/VA201 برای خیلی از تعمیرکارها و مهندسان ایرانی تبدیل به یک «بلبرینگ افسانه‌ای» شده؛ چیزی که وقتی بقیه بلبرینگ‌ها تسلیم می‌شوند، این یکی هنوز می‌چرخد، صدا نمی‌دهد و داغ نمی‌کند. قیمتش نسبت به ۶۳۰۰ معمولی چند برابر است، اما تقریباً همه کسانی که یک‌بار امتحانش کرده‌اند می‌گویند: «ارزش هر تومانی که بابتش می‌دهی رو داره، چون دیگه لازم نیست هر چند ماه یک‌بار دستگاه رو باز کنی و بلبرینگ عوض کنی.»